Vanavond bespreekt de gemeenteraad het bestemmingsplan Valkenhorst. Onlangs publiceerde RTV Katwijk het drieluik Dossier Valkenhorst. We hebben de partijen in de gemeenteraad om een reactie gevraagd op de publicaties. Niet alle partijen hebben al gereageerd. Zodra een partij heeft gereageerd, zal dit artikel worden geactualiseerd.
We vroegen de partijen hoe ze aankijken op de stroeve samenwerking tussen gemeente en het Rijksvastgoedbedrijf, de 36 procent betaalbare woningen terwijl de landelijke norm veel hoger is en de grote financiële en ambtelijke gevolgen voor Katwijk. Zo zou Valkenhorst voor Katwijk wel eens 109 miljoen euro kunnen gaan kosten qua investeringen.
Reactie DURF
Na jaren kan de gemeenteraad het bestemmingsplan voor de nieuwe woonwijk Valkenhorst vaststellen. Dit is belangrijk voor onze inwoners omdat er meer betaalbare woningen nodig zijn en er op Valkenhorst maar liefst 5.600 woningen zullen worden gebouwd. Dit is een grote opgave voor de gemeente. We moeten grote investeringen doen die tientallen miljoenen zullen vereisen de komende decennia. Des te meer omdat de grond waarop gebouwd zal worden niet in handen is van de gemeente maar het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) – wat onder het ministerie van Binnenlandse Zaken valt. En zij willen als eigenaar van de grond vooral rendement behalen. Grond in de randstad is veel waard en het RVB wil dat verzilveren – wat dus neerkomt op dure grond, en om dat terug te verdienen moeten er dus méér dure huizen worden gebouwd. Dit gaat in tegen de wens van de gemeente Katwijk én de nieuwe koers die de minister landelijk heeft bepaald. De minister kwam met een sterke en ambitieuze agenda om 65 procent betaalbaar te bouwen en honderdduizenden woningen de komende jaren uit de grond te stampen. Mooie woorden, maar ondertussen komt er geen geld om ze uit te voeren. En daardoor staan het RVB en de gemeente nog steeds tegenover elkaar. Het denken in winst gaat boven het maatschappelijk belang om de woningcrisis op te lossen.
Toch zal DURF instemmen met het bestemmingsplan. Als we dat niet doen wordt de onzekerheid alleen maar groter, financieel maar ook rondom een actueel probleem als stikstof. Daarnaast is het zo dat dit bestemmingsplan niet het eindpunt is voor de plannen rondom Valkenhorst. Integendeel. Het aantal betaalbare woningen kan worden opgeschroefd naar die 65 procent – wat ook in het coalitieakkoord van DURF, SGP en CU staat opgenomen. Betaalbare woningbouw is een topprioriteit voor het college en we kiezen echt om hier te versnellen. Maar de gemeente kan het niet alleen. Daarom moet de minister gaan acteren en zijn mooie woorden ook vertalen in concreet politiek beleid.
Wij zijn ons dus zeker bewust van de financiële onzekerheden, die straks over een aantal jaren, onze gemeente mogelijk parten gaat spelen. Maar nu stoppen zou betekenen dat we al het geld wat we al uitgegeven hebben kwijt zijn en de eerste bouwfase, met juist veel betaalbare woningen, niet gerealiseerd zien gaan worden. En we zullen dan zeker ook in het vervolgverhaal geen rol meer spelen. Dus wij nemen de verantwoordelijkheid om, samen met andere partijen, de opgaven die er zijn, daadkrachtig op te pakken.
Reactie D66
D66 Katwijk is teleurgesteld over de samenwerking tussen de gemeente Katwijk en het RVB. De enorme potentie van het ontwikkelen van het voormalig vliegveld Valkenburg, op grondgebied van het Rijk, wordt vooralsnog niet gehaald. Dit is voornamelijk terug te leiden op de opdracht die het RVB heeft: winstmaximalisatie. Dat is niet wat D66 van een overheid verwacht, zeker niet in tijden van een woningcrisis en klimaatcrisis. Dat het RVB zich verzet heeft tegen het bouwen van meer betaalbare woningen en niet bereid is om extra investeringen te doen voor bijvoorbeeld gescheiden sanitatie in het kader van duurzaamheid valt vies tegen.
Ook zorgt de ontwikkeling van Valkenhorst voor een forse opgave voor de gemeente Katwijk. Zo zullen er door de toename van het aantal inwoners meer scholen en voorzieningen moeten komen. D66 wil dat de gemeente Katwijk een goed voorzieningenniveau heeft, met uitstekende schoolgebouwen en ruimte voor sport en verenigingen. Dat kost geld. D66 is bereid daarin te investeren, maar realiseert zich ook dat niet alles mogelijk zal zijn. Wat D66 betreft kan het Rijk daarin tegemoet komen, want het is voor bijna elke gemeente onmogelijk om alle gevolgen van een project van de omvang van Valkenhorst te dragen. Het is belangrijk om die gevolgen, waaronder ook de financiële gevolgen, goed in de gaten te houden. Daarvoor zijn de eerste stappen gezet. Het probleem is daarmee nog niet opgelost, maar het staat hoog op de Katwijkse politieke agenda.
Toch zijn er goeie stappen gezet. Zo worden van de eerste 3500 woningen de helft betaalbare woningen. Dat betekent dat gewone mensen deze woningen kunnen betalen. Die betaalbare woningen zijn keihard nodig, zodat mensen weer een kans hebben op een thuis. We kunnen echt niet langer wachten met bouwen.
Ook wordt de wijk weliswaar niet energieopwekkend, maar wel energieneutraal. Het bestemmingsplan en de samenwerkingsovereenkomst kunnen later worden aangepast om meer betaalbare woningen en meer ambitie op het gebied van duurzaamheid te realiseren. Nu het kabinet heeft aangekondigd snel betaalbare woningen te realiseren, verwacht D66 dat dit op Valkenhorst direct wordt toegepast.
D66 legt bij de vaststelling van het bestemmingsplan de ondergrens vast en spreekt een hogere ambitie uit. Meer betaalbare woningen, meer groen, natuur inclusief bouwen en hoge ambities op het gebied van duurzaamheid. We zullen het college opdragen hier werk van te maken en houden in de gaten of dat ook gebeurd. Zo bouwen we samen aan een groener en socialer Katwijk.
Reactie ChristenUnie
Het is buitengewoon treurig dat de Rijksoverheid in deze casus via het onderdeel RVB opereert als een soort commercieel bedrijf dat geen rekening houdt met de maatschappelijke opgaven. Het publieke belang bestaat uit voldoende betaalbare woningen, voldoende ruimtelijke kwaliteit, passende voorzieningen etc. Het RVB richt zich vooral op maximalisering van de grondopbrengsten. De gemeente Katwijk zet die maatschappelijke opgaven altijd voorop en dat heeft ook geresulteerd in meer betaalbare woningen. Dat is echter nog niet genoeg en dus zal er de komende jaren verder gelobbyd moeten worden.
De ChristenUnie is blij dat in de eerste fase van 3500 woningen meer dan de helft van deze woningen in het betaalbare segment vallen. Tegelijkertijd zal de lobby moeten worden voortgezet om meer betaalbare woningen te realiseren. Dat kan ook met het bestemmingsplan dat wordt vastgesteld.
Hoe ziet uw fractie de financiële gevolgen voor Katwijk?
Het artikel van RTV Katwijk bevat een aantal onjuistheden en achterhaalde informatie. Wij vertrouwen erop dat de gemeente Katwijk helder voor ogen heeft welke keuzes er moeten worden gemaakt om deze grote ontwikkeling te kunnen dragen. En uiteraard blijven we als fractie dit proces kritisch volgen.
Reactie KiesKatwijk
Er was geen samenwerking. De gemeente heeft zich laten ‘knechten’ en is door de pomp gegaan. We waren dus een maatje te klein
Hoe kijkt uw fractie naar het feit dat er 36% betaalbare woningen komen, terwijl de landelijke norm veel hoger is?
Dit is walgelijk en a-sociaal
Hoe ziet uw fractie de financiële gevolgen voor Katwijk?
Dit wordt een financiële ramp van ongekende allure. De gemeenteraad gaat er bewust in meerderheid voor stemmen. Dus we hebben het aan onszelf te wijten. De inwoners van Katwijk hebben het ook aan zichzelf te wijten. Want die hebben op die partijen gestemd. Ze gaan de absolute hoofdprijs betalen bij de gemeentelijke belastingen en ze zullen een heleboel zaken moet missen omdat daar geen geld meer voor is.
Hoe ziet uw fractie de gevolgen op Valkenhorst op het toch al onder druk staande ambtenarenapparaat?
Als je niet saneert in het takenpakket, dus als je meer hooi op je vork neemt dan je geld in de kassa hebt dan ga je dus ellende krijgen. De gemeente roept dit over zichzelf af. Maar ik heb meer te doen met de inwoners die uiteindelijk altijd de dupe gaan worden. Ze betalen teveel en ze worden niet goed bediend of krijgen te weinig voorzieningen. Bij een normaal woningbouwprogramma zou je 1860 meer betaalbare woningen op Valkenhorst krijgen. De meerderheid in de raad vindt dit blijkbaar onbelangrijk. Etc. Enz. De onbeschoftheid van het Rijk blijkt wel uit het feit dat ze rekeningen betwisten van de werkzaamheden die ambtelijk zijn verricht t.b.v. Valkenhorst. Onze inwoners gaan het allemaal betalen.
Reactie CDA
De samenwerking verloopt alles behalve soepel, en dat is zacht uitgedrukt. Het CDA verwacht een Rijksoverheid die oog heeft voor maatschappelijke winst – dus een mooie wijk, voorzieningen voor toekomstige inwoners, veel groen en betaalbare woningen – in plaats van winst die alleen maar in geld is uit te drukken. Tegelijkertijd willen we de wethouder aansporen alles uit de kan te halen. Onderhandelingen komen van twee kanten en Katwijk verdient een betere deal. Wat in het bestemmingsplan bijvoorbeeld steeds meer op de achtergrond is geraakt is de verbinding met ‘oud’ Valkenburg. Die vinden wij minstens zo belangrijk als de realisatie van de nieuwe dorpskern. Niemand zit te wachten op een betonnen muur van hoogbouw langs de N206. Wat het CDA betreft vergroten we de afstand tussen de N206 en de bebouwing, ook om geluidsoverlast te beperken en de aaneengesloten bouwlijn op meerdere punten te doorbreken
Hoe kijkt uw fractie naar het feit dat er 36% betaalbare woningen komen, terwijl de landelijke norm veel hoger is?
Met afgrijzen. Het percentage van 36% betaalbare woningen is, zeker gezien de woningcrisis, volslagen onacceptabel. Valkenhorst moet geen villawijk worden, geen ‘voorstad’ van Katwijk. Daarom dient het CDA vanavond een voorstel in om minimaal de helft in het betaalbare segment te bouwen. Die landelijke norm moet gewoon zwart op wit staan. We hopen op steun van de andere partijen. Het CDA gaat voor een nieuw dorp met woningen voor alle lagen van onze bevolking en voor elke portemonnee.
Hoe ziet uw fractie de financiële gevolgen voor Katwijk?
De gemeente staat er financieel nu goed voor. Dat heeft voor een groot deel te maken met degelijk en verstandig financieel beleid van het vorige college. Valkenhorst brengt uitdagingen met zich mee, net als elk ander megaproject. Toekomstige financiële tegenvallers het hoofd bieden vraagt om visie. Wat dat betreft is het jammer dat het nieuwe college zo vaag blijft over de financiële plannen en prioriteiten die ze willen stellen. Regeren is vooruitzien.
Hoe ziet uw fractie de gevolgen op Valkenhorst op het toch al onder druk staande ambtenarenapparaat?
Zorgelijk. We hebben daarom een voorstel gesteund om te investeren in versterking. Op het beleidsterrein wonen is het momenteel ‘alle hens aan dek’.
Reactie SGP
De samenwerking is in de loop van de jaren door hoge eisen van de kant van het RVB best moeizaam. De SGP vindt het zeer betreurenswaardig dat het RVB in het gehele proces vanuit het winstoogmerk heeft gehandeld. Juist waar wij als lokale overheid zijn gaan staan voor het maatschappelijk belang van betaalbare woningen, leefbaarheid en groen, heeft het RVB gekozen voor een onderhandeling waarbij winstgevende verkoop van eigen gronden het primaire doel lijkt te zijn. Desalniettemin ligt er ook een mooie anterieure overeenkomst die uitgebreid stilstaat bij de verantwoordelijkheden van ons als gemeente en het RVB. Daarin zijn duidelijke afspraken gemaakt over die leefbaarheid, betaalbaarheid en groen inpassing. Wat betreft betaalbaarheid wil de SGP nog wel het RVB zover krijgen dat dit wordt opgetrokken naar 65%, conform het nieuwe landelijke beleid. Al met al is de SGP overwegend tevreden over het bestemmingsplan dat voor ligt en hopen we snel te kunnen gaan bouwen om zo ook aan de grote woningvraag tegemoet te kunnen komen.
Hoe kijkt uw fractie naar het feit dat er 36% betaalbare woningen komen, terwijl de landelijke norm veel hoger is?
De nieuwe Katwijkse coalitie en daarmee ook onze fractie heeft in haar akkoord staan dat “we voor nieuwbouw aansluiten bij het regionaal en landelijk beleid waarbij onze ambitie is minimaal 65% betaalbaar en 30% sociale huur”. 36% betaalbare woningen vinden wij dan ook veel te laag en wij willen alles op alles zetten om dit percentage omhoog te brengen. Wij hebben de wethouder ook opgeroepen hiervoor met onder andere het RVB in gesprek te gaan.
De woningbouw Valkenhorst zal opgedeeld worden in 3 bouwfasen. De komende jaren zal deelfase 1 tot een realisatie komen. Hier zullen 1125 sociale huurwoningen worden gebouwd, 711 middensegment laag woningen tot de nationale hypotheekgarantie worden gerealiseerd en 1651 overige woningen vrij op naam tot €328.000. Door relatief veel betaalbare woningen te gaan bouwen langs de N206 in deelfase 1, ontstaat de mogelijkheid om in een volgende bouwfase andere keuzes te maken. De landelijke norm van 50% betaalbare woningbouw is nog niet aangenomen door de eerste kamer, en er is dus voldoende tijd om in opvolgende deelfase in het bouwplan na te denken over de uitwerking van deelfase 2 en 3. Het streven namens de SGP is om zoveel mogelijk betaalbare woningen te bouwen, met oog voor de leefbaarheid, groene woonomgeving en hoogwaardige architectuur. We bouwen tenslotte minimaal voor de komende 100 jaar.
Hoe ziet uw fractie de financiële gevolgen voor Katwijk?
Als SGP hebben we in het afgelopen proces blijvend aandacht gevraagd voor de financiële consequenties van nieuwbouw Valkenhorst. Als gemeenteraad zullen we de komende jaren dan blijvend keuzes moeten maken. Niet alles zal optimaal uitgevoerd kunnen worden, simpelweg omdat de kosten hiervan te hoog zullen zijn. Prioriteiten stellen en faseren van ambities is hierin dus erg belangrijk en noodzakelijk. Als SGP zullen we hier blijvend scherp op blijven. Wethouder Mostert heeft toegezegd komende jaren door middel van voortgangsrapportages en evaluaties met de gemeenteraad de financiële consequenties van de keuzes die gemaakt worden voor te blijven leggen. Zo houden we als raad grip op de gemeentelijke knip en kunnen we tijdig bijsturen indien nodig. Sommigen roepen dat de plannen Katwijk 120 miljoen gaan kosten. Dit is onzin! Er is een eerste doorrekeningen gemaakt met diverse scenario’s. Deze doorrekeningen bewegen zich in een range tussen 3 en 120 miljoen, waarbij het laatste bedrag moet worden gekoppeld aan het meest negatieve scenario wat nu reeds volledig achterhaald is omdat er bijvoorbeeld al subsidies zijn binnengehaald.
Hoe ziet uw fractie de gevolgen op Valkenhorst op het toch al onder druk staande ambtenarenapparaat?
De bouw van Valkenhorst is voor gemeente Katwijk een groot project. Het is nodig om blijvend zicht te houden op een passende personele inzet die grote dossiers als Valkenhorst vragen. Als zogenaamde groei gemeente zullen we de komende jaren blijvend moeten investeren op ons eigen personeel. Dit vraagt tijdig signaleren en verschalen indien nodig. Afgesproken is dat de directeuren van de gemeente de raad en college ook tijdig het signaal geven wanneer uitbreiding nodig is. De afgelopen jaren is dit ook al ruimschoots gebeurd in bijvoorbeeld het sociaal en financieel domein. Als SGP hebben wij bij de begrotingsbehandeling 2022 al met een amendement extra geld vrijgemaakt om op het gebied van volkshuisvesting tegemoet te komen aan deze druk. Bij de coalitieonderhandelingen is afgesproken dat in ieder geval dit incidentele geld voor 2022 structureel moet worden voor de komende jaren. Maar gezien de grote opgave op dit gebeid is de verwachting dat er bij de begroting 2023 nog wel een schepje bovenop moet.
Reactie PvdA
De PvdA heeft zich altijd hard gemaakt voor meer betaalbare woningen op Valkenhorst. De nu afgesproken 36% betaalbare woningen is veel te weinig. We zien vaak dat het niet lukt betaalbare woningen te bouwen omdat de grond in eigendom is van projectontwikkelaars die winst willen maken. Hoe duurder de grond, hoe moeilijker het is betaalbare woningen te bouwen. De grond op Valkenhorst is echter eigendom van de overheid. Dezelfde overheid die zegt meer betaalbare woningen te willen en geen winst zou moeten willen maken. Wij zeggen: er is geen makkelijkere plek om betaalbare woningen te bouwen dan op je eigen grond. Dat kan, want de minister voor Volkshuisvesting wil meer betaalbare woningen en heeft het geld om dit mogelijk te maken.
Maar het Rijksvastgoedbedrijf heeft zich op dit onderwerp altijd zeer stug getoond. Zij lijken vooral uit te zijn op een zo hoog mogelijke grondopbrengst. Dat is onbegrijpelijk en dat heeft de samenwerking met de gemeente geen goed gedaan. Mogelijk kan de samenwerking verbeteren als de minister eindelijk aangeeft dat het Rijksvastgoedbedrijf geen winst hoeft te behalen.
Hoewel de PvdA meer betaalbaar wil, zijn we blij dat van de eerste 3.500 woningen die gebouwd worden ruim meer dan 50% betaalbare huizen gaat worden, onder andere door het toevoegen van 600 extra betaalbare woningen. Met de vaststelling van dit bestemmingsplan maken we de bouw van deze broodnodige betaalbare woningen mogelijk. Wij zullen ons blijven ons hard maken van die overige 2.100 woningen ook zoveel mogelijk betaalbare woningen te maken.
Een volledig nieuw dorp bouwen kost de gemeente nou eenmaal geld. Tegelijkertijd zien we dat de begroting van de gemeente Katwijk onder druk staat: we willen veel dingen maar hebben er niet altijd het geld voor. Het is als gemeente heel normaal keuzes te maken waar wel en geen geld naartoe gaat bij de begroting. Dus ook voor de ontwikkelingen op Valkenhorst. De PvdA zal hierin altijd een sociale keuze maken: het realiseren van betaalbare woningen, goede scholen en buurthuizen, steun aan de zwaksten in de samenleving en meer groen en duurzaamheid. Ook zal de komende jaren veel aandacht vanuit het ambtenarenapparaat naar Valkenhorst blijven gaan. Dat heeft natuurlijk ook effect op wat de ambtenaren verder nog kunnen oppakken, maar dit mag niet ten koste gaan van de dienstverlening en hulp aan onze burgers die dat nodig hebben.
