Een regionaal open energiesysteem waar verschillende aanbieders warmte leveren aan een steeds groter wordende groep. Dat is het doel van de ’Samenwerkingsovereenkomst warmtetransitie Leidse Regio’. Zes gemeenten in de Leidse regio willen samen gaan werken om dat op te gaan zetten. De Katwijkse politiek is verdeeld.
Is het de democratie om zeep helpen, zoals KiesKatwijk stelt. Of is het de beste en slimste manier om te komen tot een nieuwe manier van het verwarmen van onze huizen, zoals de coalitiepartijen het zien? Oppositiepartij DURF: ‘Dit zijn de eerste tekenen dat we een nieuwe onduidelijke samenwerking in worden geloosd. Als gemeenteraad mogen we alleen wensen en bedenkingen geven.’
Door: Marc Wonnink.
Korte uitleg
De zes gemeenten willen samen gaan werken om gezamenlijk te komen tot meer en snellere CO2 reductie dan elk van de gemeenten afzonderlijk kan bereiken. Verder kan er gekeken worden naar verschillende manieren om huizen te verwarmen – restwarmte, geothermie, aquathermie. Tot slot ‘het borgen van publieke waarden – zoals betaalbaarheid en haalbaarheid voor inwoners.’ De zes gemeenten stellen twee miljoen euro beschikbaar om plannen uit te werken.
Kritiek
De oppositiepartijen hadden harde kritiek op wethouder Jacco Knape die met dit plan naar de commissie kwam. Daarbij speelt ook nog mee dat de warmteleiding van Rotterdam naar Leiden vooralsnog niet doorgaat. Voer voor de oppositie. Sonny Spek van DURF: ‘Het is beschamend dat de gemeente wordt overvallen door het nieuwsbericht over het stoppen van de warmteleiding Rotterdam. Het schetst het beeld dat Katwijk geen controle heeft. De businesscase in Rotterdam bleek te groot, waarom zou het voor ons ook niet te groot zijn?’
De partij wil het liefst dat het besluit uitgesteld wordt tot er meer duidelijkheid is over de Rotterdamse warmteleiding. De VVD vult aan: ‘De warmteleiding gaat waarschijnlijk niet door. Dat levert grote problemen op. Het is de enige bewezen bron die concreet is. Ik zie niet in hoe we nu al moeten beslissen over dit project. We hebben nog geen idee hoe we de pijp gaan vullen met warm water.’
Reactie wethouder
Wethouder Jacco Knape kon een deel van de gemeenteraad gerust stellen. ‘Ik hoor verschillende geluiden, een groot deel van de raad zegt ‘’gaat u de samenwerking maar aan. Het is nodig voor de energietransitie. Andere partijen zitten er kritischer in. Het liefst wil ik alle partijen bij elkaar brengen. Het is mooi dat we het gesprek aan gaan.’
Over de warmteleiding uit Rotterdam kan de wethouder kort zijn. ‘Ik snap de vragen, maar we hebben vanaf het begin gezegd dat we geen partner in die warmteleiding zijn.’ Katwijk zit aan tafel omdat er een bestaande afspraak ligt voor warmte naar Leiden, en er mogelijkheden voor Katwijk zijn volgens de wethouder. ‘Wij hebben kans gezien aan te haken.’
De wethouder hamert erop dat er geen afnamegarantie is. ‘Wel willen we een samenwerking starten om klaar te zijn als er bijvoorbeeld partijen aquathermie en geothermie aan gaan bieden. Dan kunnen we dat verdelen.’ Dat de leiding er niet komt, is niet onoverkomelijk. ‘Het doet iets met de snelheid van de transitie. Daarbij wil ik nog zeggen dat het nog niet helemaal van de baan is.’
Democratische legitimiteit
Belangrijk punt van discussie is de democratische legitimiteit. Oftewel, kan de gemeenteraad genoeg controle houden en beslissingen nemen over de samenwerking? KiesKatwijk – ook namens Hart voor Katwijk -, en DURF stellen van niet. Jaap Haasnoot van KiesKatwijk: ‘Alles hier gaat buiten de reguliere democratische banen om. De gemeenteraden staan op afstand, Leiden heeft de leiding. We worden er stapje voor stapje ingeluisd. Wie heeft gezegd dat we dit moeten gaan doen? Waar ligt de opdracht? Energiedistributie is volgens mij geen gemeentelijke taak?’ Sonny Spek van DURF is vooral bang dat de gemeenteraad alleen nog maar wensen en bedenkingen mag geven, en geen echte beslissingen kan nemen. ‘Hier zijn de eerste tekeningen dat we een nieuwe onduidelijke samenwerking in worden geloosd.’
Zelfs coalitiepartij GemeenteBelangen – die overigens zeer sterk voorstander is van deze samenwerking – waarschuwt voor behoud van bevoegdheden van de raad. ‘Besluiten worden voorgesteld, maar met een minimum aan beweegruimte’, sprak raadslid Geert Diemer. ‘GB hoopt dat we daar een goede oplossing voor vinden.’
‘Als een paal boven water staat dat we de wereld beter moeten doorgeven aan de volgende generaties,’ sprak Jonathan de Mooij van het CDA. ‘Het is jammer dat de warmteleiding uit Rotterdam niet doorgaat. Zo wordt maar weer duidelijk hoe belangrijk regionale samenwerking is.’
Tussen de partijen kwam daarna nog een discussie op gang over wanneer de gemeenteraad een besluit wordt voorgelegd. Moet dat bij elke stap, of eigenlijk alleen aan het begin? Concluderend stelt de wethouder een middenweg voor. ‘Dat staat gewoon in het voorstel, er staan diverse momenten in waarin u kunt besluiten.’
Toekomstmuziek; maar de trein is in gang gezet
‘Dat partijen kritisch zijn op de samenwerking, snap ik’, zegt wethouder Jacco Knape. ‘Maar tegelijkertijd moeten we nu dingen doen. We kunnen niet niks doen. De tegenstellingen zijn lastig, maar we moeten wel onze taak pakken. We gaan niet voorop lopen, maar we haken wel aan.’
De trein is in gang gezet, maar een open warmtenet ligt er niet in een jaartje. De wethouder komt nog met een lijstje met punten waar de gemeenteraad de komende tijd over kan beslissen.
5000 woningen verduurzamen
Na de vergadering over de ‘Samenwerkingsovereenkomst warmtetransitie Leidse Regio’ werd gesproken over de Warmtevisie Katwijk 2022-2026. Voor 2030 moeten 5000 woningen in Katwijk van het aardgas af zijn.
De verschillende partijen hadden daar ook nog diverse opmerkingen over. DURF en KiesKatwijk zien het liever niet gebeuren op deze manier, ‘wij doen er niet aan mee’ en ‘het spook van energiearmoede waart rond’. De VVD is bang dat het niet lukt omdat de warmterotonde is weggevallen en D66 waarschuwt voor tunnelvisie.
Het CDA ziet graag dat gasleidingen behouden blijven, omdat er op termijn waterstof doorheen zou kunnen. Ook pleit de partij, net als de ChristenUnie voor hybride warmtepompen.
Wethouder Knape stelt dat dit plan een richting aangeeft om te vertrekken. ‘Hoe gaan we de volgende stap zetten?’ Mochten er ontwikkelingen zijn, neemt de gemeente die mee in het plan.
Het Rijk is aan zet
Tot slot is betaalbaarheid voor de gemeente het uitgangspunt. ‘Daar hebben we ook het Rijk voor nodig. Wij willen hier geen cent aan besteden.’